Bất kỳ nền văn hóa tổ chức nào cũng sẽ phát triển theo thời gian, đặc biệt là khi có sự tham gia của nhiều người hơn, bạn có thể thực hiện c...
Có một nền văn hóa mạnh mẽ là điều quan trọng vì nó giúp thu hút những ứng viên phù hợp và giữ chân họ với tư cách là nhân viên. Theo một nghiên cứu của Glassdoor năm 2019 , 77% ứng viên đánh giá cao văn hóa tổ chức hơn chế độ lương thưởng. Một nghiên cứu khác năm 2021 của SHRM vào năm 2021 cũng khẳng định rằng: 94% lãnh đạo tin rằng văn hóa ở nơi làm việc là một trong những yếu tố quan trọng nhất để giữ chân nhân viên.
Việc tạo ra một nền văn hóa phù hợp cần rất nhiều thời gian và công sức — văn hóa của bạn phải phản ánh chính xác các giá trị của doanh nghiệp và phù hợp với sứ mệnh chung của doanh nghiệp. Đây là một việc lớn phải làm, nhưng đừng nản lòng: những nỗ lực của bạn sẽ được đền đáp về lâu dài.
Bất kỳ nền văn hóa tổ chức nào cũng sẽ phát triển theo thời gian, đặc biệt là khi có sự tham gia của nhiều người hơn, bạn có thể thực hiện các bước để điều chỉnh văn hóa của mình sao cho phù hợp hơn với các giá trị và sứ mệnh của tổ chức. Nhưng trước tiên, bạn cần hiểu loại văn hóa tổ chức mà công ty bạn có.
Được phát triển từ những năm 1980, mô hình văn hóa doanh nghiệp của Robert Quinn và Kim Cameron được xây dựng dựa trên lý thuyết khung giá trị cạnh tranh, so sánh mức độ phân cực của doanh nghiệp theo hai trục chính: (1) hướng nội so với hướng ngoại; (2) ổn định, kiểm soát so với linh hoạt, thích ứng.
Trên cơ sở đó, Robert Quinn và Kim Cameron phân chia văn hóa doanh nghiệp thành bốn loại hình cơ bản, gồm: Văn hóa Gia đình (Clan culture); Văn hóa Thứ bậc (Hierarchy culture); Văn hóa thị trường (Market culture); Văn hóa Sáng tạo (Adhocracy culture).
Văn hóa Gia đình
Văn hóa Gia đình tập trung vào con người theo nghĩa là công ty giống như một gia đình. Đây là môi trường làm việc có tính cộng tác cao, nơi mọi cá nhân đều được coi trọng và giao tiếp là ưu tiên hàng đầu. Văn hóa Gia đình thường đi kèm với cấu trúc theo chiều ngang, giúp phá vỡ rào cản giữa lãnh đạo và nhân viên, đồng thời khuyến khích các cơ hội trao đổi và tư vấn. Các công ty này hướng đến hành động và đón nhận sự thay đổi, minh chứng cho bản chất linh hoạt cao của họ.
Ưu điểm: Văn hóa Gia đình có tỷ lệ gắn kết nhân viên cao, niềm tin của họ là nhân viên hạnh phúc sẽ mang đến niềm vui cho khách hàng. Cùng với đó là niềm tin lớn trong nội bộ.
Nhược điểm: Văn hóa Gia đình sẽ làm giảm tính cạnh tranh và tốc độ ra quyết định. Văn hóa gia đình sẽ khó duy trì khi công ty phát triển lớn. Cấu trúc lãnh đạo theo chiều ngang sẽ phần nào làm cho bộ máy lộn xộn và thiếu định hướng.
Nơi bạn sẽ tìm thấy Văn hóa Gia đình: Không có gì ngạc nhiên khi văn hóa gia tộc thường thấy ở các công ty khởi nghiệp và công ty nhỏ. Các tổ chức trẻ mới thành lập thường chú trọng vào sự hợp tác và giao tiếp, ban lãnh đạo tìm kiếm phản hồi và ý tưởng từ nhân viên và các công ty ưu tiên xây dựng nhóm.
Cách tạo ra Văn hóa Gia đình trong tổ chức của bạn: Để nuôi dưỡng Văn hóa Gia đình trong công ty, bước đầu tiên của bạn là hướng đến nhân viên. Giao tiếp là yếu tố quan trọng đối với văn hóa gia tộc thành công, vì vậy hãy cho nhóm của bạn biết rằng bạn luôn sẵn sàng tiếp nhận phản hồi. Tìm hiểu xem họ coi trọng điều gì, họ muốn thay đổi điều gì, họ có những ý tưởng gì để giúp thúc đẩy công ty phát triển hơn nữa. Sau đó, ghi nhận suy nghĩ của họ và đưa chúng vào hành động.
Một số công ty nổi tiếng với Văn hóa Gia đình: Walt Disney, Zappos…
Văn hóa Sáng tạo
Văn hóa Sáng tạo bắt nguồn từ sự đổi mới và khả năng thích ứng. Đây là những công ty đi đầu trong ngành của họ — họ đang tìm cách phát triển điều lớn lao tiếp theo trước khi bất kỳ ai khác bắt đầu đặt ra những câu hỏi đúng đắn. Để làm được như vậy, họ cần phải chấp nhận rủi ro. Văn hóa Sáng tạobcoi trọng tính cá nhân theo nghĩa là nhân viên được khuyến khích suy nghĩ sáng tạo và đưa ý tưởng của mình vào bàn làm việc. Vì loại văn hóa tổ chức này nằm trong phạm trù tập trung bên ngoài và khác biệt, nên những ý tưởng mới cần phải gắn liền với tăng trưởng thị trường và thành công của công ty.
Ưu điểm: Văn hóa Sáng tạo góp phần tạo ra biên lợi nhuận cao và danh tiếng. Nhân viên luôn có động lực với mục tiêu phá vỡ khuôn mẫu. Thêm vào đó, với sự tập trung vào tính sáng tạo và ý tưởng mới, các cơ hội phát triển chuyên môn dễ dàng được biện minh.
Nhược điểm: Rủi ro là rủi ro, vì vậy luôn có khả năng một dự án mới sẽ không thành công và thậm chí có thể gây tổn hại đến doanh nghiệp của bạn. Văn hóa Sáng tạo cũng có thể thúc đẩy sự cạnh tranh giữa các nhân viên khi áp lực đưa ra ý tưởng mới tăng lên.
Nơi bạn sẽ tìm thấy Văn hóa Sáng tạo: Những công ty thể hiện sự tập trung hướng ngoại và bản chất chấp nhận rủi ro của Văn hóa Sáng tạo. Họ hoạt động dựa trên năng lượng sáng tạo và làm những điều chưa từng được thực hiện trước đây. Văn hóa Sáng tạo rất phổ biến trong ngành công nghệ luôn thay đổi, nơi các sản phẩm mới được phát triển và phát hành thường xuyên.
Cách tạo ra Văn hóa Sáng tạo trong tổ chức của bạn: Tùy thuộc vào ngành của bạn, có thể khó để phát triển một nền Văn hóa Sáng tạo đích thực bao gồm chiến lược kinh doanh rủi ro cao. Tuy nhiên, việc triển khai chiến lược và các buổi động não cung cấp cho nhân viên cơ hội chia sẻ những ý tưởng lớn có thể giúp thúc đẩy công ty hơn nữa. Việc khen thưởng những ý tưởng thành công cũng khuyến khích các nhóm suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ.
Một số công ty nổi tiếng với Văn hóa Sáng tạo: Google, Airbnb, Uber, Spotify…
Văn hóa Thị trường
Văn hóa Thị trường ưu tiên lợi nhuận. Mọi thứ đều được đánh giá với mục tiêu cốt lõi, mỗi vị trí đều có mục tiêu phù hợp với mục tiêu lớn hơn của công ty và thường có nhiều mức độ tách biệt giữa nhân viên và vai trò lãnh đạo. Đây là những tổ chức hướng đến kết quả, tập trung vào thành công bên ngoài hơn là sự hài lòng bên trong. Văn hóa Thị trường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đáp ứng chỉ tiêu, đạt được mục tiêu và đạt được kết quả.
Ưu điểm: Các công ty tự hào về Văn hóa Thị trường có lợi nhuận và thành công. Vì toàn bộ tổ chức tập trung vào bên ngoài nên có một mục tiêu chính mà nhân viên có thể ủng hộ và hướng tới.
Nhược điểm: Mặt khác, vì có một con số gắn liền với mọi quyết định, dự án và vị trí trong công ty, nên nhân viên có thể khó tham gia một cách có ý nghĩa vào công việc của họ và sống theo mục đích nghề nghiệp của họ. Cũng có nguy cơ bị kiệt sức trong môi trường cạnh tranh và nhịp độ nhanh này.
Nơi bạn sẽ tìm thấy Văn hóa Thị trường: Mục tiêu của một công ty Văn hóa Thị trường là trở thành công ty tốt nhất trong ngành của mình. Vì lý do đó, đây thường là những công ty lớn hơn và đã là công ty dẫn đầu. Họ đang tìm cách cạnh tranh và đánh bại bất kỳ công ty nào khác có thể so sánh.
Cách tạo ra Văn hóa Thị trường trong tổ chức của bạn: Vì mọi khía cạnh của văn hóa thị trường đều gắn liền với lợi nhuận ròng của công ty, hãy bắt đầu bằng cách đánh giá từng vị trí trong tổ chức của bạn. Tính toán tỷ suất hoàn vốn (ROI) của mọi vai trò và đưa ra các chuẩn mực hợp lý cho sản xuất. Cân nhắc khen thưởng những người có thành tích cao nhất để khuyến khích làm việc tương tự.
Một số công ty nổi tiếng với Văn hóa Thị trường: Huawei, Amazon…
Văn hóa Thứ bậc
Các công ty có Văn hóa Thứ bậc tuân thủ theo cấu trúc doanh nghiệp truyền thống. Đây là những công ty tập trung vào tổ chức nội bộ thông qua chuỗi chỉ huy rõ ràng và nhiều cấp quản lý tách biệt nhân viên và lãnh đạo. Ngoài cấu trúc cứng nhắc, thường có quy định về trang phục để nhân viên tuân theo. Văn hóa Thứ bậc có cách làm việc cố định, khiến họ ổn định và không thích rủi ro.
Ưu điểm: Với tổ chức nội bộ là ưu tiên hàng đầu, Văn hóa Thứ bậc có định hướng rõ ràng. Có các quy trình được xác định rõ ràng phục vụ cho các mục tiêu chính của công ty. Dẫn đến sự ổn định
Nhược điểm: Sự cứng nhắc của Văn hóa Thứ bậc không có nhiều chỗ cho sự sáng tạo, khiến các công ty này tương đối chậm thích nghi với thị trường thay đổi. Công ty được ưu tiên hơn cá nhân, điều này không nhất thiết khuyến khích phản hồi của nhân viên.
Nơi bạn sẽ tìm thấy Văn hóa Thứ bậc: Văn hóa Thứ bậc có thể được tìm thấy ở tất cả các doanh nghiệp, từ các tổ chức theo trường phái cũ đến các tổ chức trong ngành dịch vụ khách hàng, chẳng hạn như nhà hàng thức ăn nhanh. Đây là những công ty tập trung cao độ vào cách thức thực hiện các hoạt động hàng ngày và không muốn thay đổi mọi thứ trong thời gian tới.
Cách tạo ra Văn hóa Thứ bậc trong tổ chức: Bước đầu tiên để thiết lập văn hóa phân cấp là thắt chặt các quy trình của bạn. Nếu chuỗi chỉ huy có một số khoảng trống, hãy lấp đầy chúng. Xem xét mọi nhóm và phòng ban để đảm bảo họ có các mục tiêu dài hạn và ngắn hạn rõ ràng.
Một số công ty nổi tiếng với Văn hóa Thứ bậc: Ford, Walmart…
Cách thức xác định loại hình văn hóa doanh nghiệp theo mô hình của Robert Quinn và Kim Cameron
Để xác định loại hình văn hóa nổi trội cho các doanh nghiệp, hai giáo sư Cameron và Quinn đã phát triển bộ công cụ hỗ trợ mang tên OCAI (viết tắt của Organization Assessment Instrument).
Với một bộ câu hỏi khảo sát gồm 24 câu hỏi, trên 6 yếu tố (bao gồm: đặc điểm nổi trội của tổ chức, phong cách lãnh đạo của tổ chức, đặc trưng nhân viên trong tổ chức, tính gắn kết trong tổ chức, chiến lược phát triển của tổ chức, tiêu chuẩn xác định thành công trong tổ chức), OCAI giúp giúp doanh nghiệp đánh giá mô hình văn hoá doanh nghiệp hiện tại và mô hình mong muốn là gì.
Các kết quả đo lường văn hóa của OCAI đều có định lượng và con số rõ ràng, được áp dụng khảo sát cho các cấp độ khác nhau trong tổ chức. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể tổ chức workshop để thảo luận về kết quả khảo sát, nhằm phân tích sâu hơn hiện trạng văn hóa và mong muốn trong tương lai. Đây sẽ là những căn cứ quan trọng giúp thiết lập các chiến lược thay đổi hay điều chỉnh văn hóa doanh nghiệp.
Tham khảo
Builtin. The 4 Types of Organizational Culture and Their Benefits
Blue C. Khám phá 3 công cụ xác định đặc trưng văn hóa của tổ chức
